Cząsteczki RNA są polimerami zbudowanymi z liniowych, nierozgałęzionych łańcuchów podjednostek, zwanych nukleotydami. Nukleotyd budują trzy części: cukier, grupa fosforanowa i zasada azotowa. W RNA cukrem jest ryboza, zasadami zaś są: adenina, cytozyna, guanina i uracyl.Nukleotydy biorące udział w syntezie RNA to:- adenozyno-5’-trifosforan (ATP),- cytydyno-5’-trifosforan (CTP),- guanozyno-5’-trifosforan (GTP) i- urydyno-5’-trifosforan (UTP).Polinukleotyd RNA zawiera wiązanie 3’-5’-fosfodiestrowe, które jest mniej stabilne niż w DNA, dlatego polimery RNA rzadko składają się z więcej niż kilku tysięcy nukleotydów. W RNA mogą powstawać pary zasad: A łączy się z U podwójnym wiązaniem wodorowym, a G z C potrójnym wiązaniem wodorowym. Cząsteczki RNA występują w formie jednoniciowej i dwuniciowej. Cząsteczki dwuniciowego RNA (dsRNA) nie mogą tworzyć tak regularnej struktury jak w przypadku B-DNA, ze względu na występowanie grupy hydroksylowej przy 2 atomie węgla rybozy. Zazwyczaj jednak RNA występuje w postaci jednoniciowego (ssRNA), silnie pofałdowanego polinukleotydu zawierającego odcinki dwuniciowe i tworzącego skomplikowane struktury przestrzenne. Fragmenty dwuniciowe przybierają przeważnie strukturę helisy, której długość nie przekracza zazwyczaj kilkudziesięciu par zasad. W przeciwieństwie do DNA stosunek zasad azotowych purynowych do pirymidynowych, w cząsteczce jednoniciowego RNA, nie jest zachowany.
Rodzaje RNA – rodzaje kwasów rybonukleinowych RNA
Kwas rybonukleinowy RNA dzieli się na kilka rodzajów:- informacyjny lub matrycowy RNA (Zobacz: mRNA),- rybosomalny RNA (Zobacz: rRNA),- transportowy (transferowy) RNA (Zobacz: tRNA),- heterogenny jądrowy RNA (hnRNA lub pre-mRNA) – jest to głównie produkt transkrypcji DNA, który jest następnie przetwarzany do mRNA,- antysensowny RNA lub interferencyjny RNA (Zobacz: siRNA i miRNA). Interferencyjne RNA reguluje ekspresję genów kodujących białka,- mały jądrowy RNA (snRNA) – pełniący funkcje enzymatyczne przy obróbce potranskrypcyjnej , czyli bierze udział w wycinaniu intronów z transkryptów,- mały jąderkowy RNA (snoRNA) – wpływa na modyfikację pre-mRNA,- mały cytoplazmatyczny RNA (scRNA).
Postać dwuniciowa kwasu RNA, analogiczna do dwuniciowego DNA, występuje przede wszystkim jako materiał genetyczny niektórych wirusów oraz wiroidów.
Zobacz także: interferencja RNA
Literatura:
Genetyka Molekularna. Praca zbiorowa pod redakcją Piotra Węgleńskiego. Polskie Wydawnictwo Naukowe 1995.
Genomy. Brown T.A. Polskie Wydawnictwo Naukowe 2001.