Autor: Karolina Borowicz, HTL
Wzorcowanie pipety, czyli inaczej kalibracja to nic innego jak sprawdzenie, czy nasza pipeta pobiera tyle ile powinna. Dokładniej mówiąc, czy wynik pomiaru mieści się w granicach dopuszczalnego błędu. Limity dopuszczalnych błędów dokładności i powtarzalności określa norma EN ISO 8655, ale każde laboratorium może określić własną granicę błędu. Można też kalibrować pipetę wg parametrów technicznych podanych przez producenta pipety, co czasami może być trudne, jeśli nie dysponujemy odpowiednimi warunkami do przeprowadzenia prawidłowej kalibracji. Fabrycznie pipeta jest kalibrowana metodą grawimetryczną, w specjalnym pomieszczeniu, w temperaturze stabilizowanej 20±1oC, wilgotności względnej 55-75%, przy użyciu wody destylowanej i wagi o czułości ≤0,001mg.
Aby samodzielnie wykonać kalibrację należy dysponować wagą odpowiedniej czułości, naczynkiem wagowym, wodą destylowaną oraz zestawem końcówek właściwej pojemności. Należy wykonać przynajmniej 5 pobrań na pojemności minimalnej i maksymalnej dla danej pipety. Jeśli wyniki obliczeń mieszczą się w granicach błędów oznacza to, że pipeta dozuje prawidłowo. W przypadku, gdy wyliczone błędy przekraczają dopuszczalne wartości należy przeprowadzić rekalibrację (czyli regulację) pipety, a następnie ponownie sprawdzić jej kalibrację.
Krok 1 – Kalibracja pipety
Pipetę podlegającą badaniu i końcówki stosowane do jej sprawdzenia kondycjonować przez okres minimum 2 godzin w warunkach pomieszczenia wagowego. Pipetę należy ustawić na pojemności maksymalnej i minimum 5-krotnie przepłukać końcówkę pobierając i wydając wodę destylowaną.
Następnie należy założyć nową końcówkę, przepłukać ją jednokrotnie i pobrać do niej porcję wody, którą następnie trzeba wydać do naczynka wagowego w celu kontroli wagowej. Zważyć w taki sposób co najmniej 5 próbek. Każdy wynik ważenia zapisać. Powtórzyć ważenia dla pojemności najniższej lub stanowiącej 10% objętości maksymalnej (np. dla pipety o pojemności 0.1 -2 µl objętość sprawdzana to 0,2 µl). Zapisać wyniki i obliczyć średnie wartości [mg] dla każdej serii ważeń. Następnie musimy obliczyć średnią pobieraną objętość w mikrolitrach [µl] mnożąc średnią wartość ważeń [mg] przez współczynnik gęstości wody destylowanej [µl/mg]. Współczynnik ten jest zależny od temperatury i ciśnienia i należy odczytać go z tabeli 1. Na koniec trzeba sprawdzić, czy otrzymany wynik dokładności i powtarzalności mieści się w granicach dopuszczalnych błędów. <img src=”http://e-biotechnologia.pl/obrazki/rekalibracja4.jpg” ALIGN=”right” alt=”rekalibracja pipety” HSPACE=10 VSPACE=10 />
Krok 2 – Rekalibracja
Do rekalibracji pipety służy klucz kalibracyjny dołączony do każdej pipety. Procedura regulacji pipet różni się w zależności od modelu i producenta pipety, dlatego zawsze należy postępować zgodnie ze wskazówkami podanymi w instrukcji użytkowania.
Krok 3 – Ponowne sprawdzenie pipety
Po wykonanej rekalibracji należy sprawdzić, czy pipeta pobiera prawidłowo. Postępujemy identycznie jak w Kroku 1. Obliczona średnia pobierana objętość [µl] powinna teraz mieścić się w tabeli wartości dla danej pipety. Jeśli tak nie jest pipetę trzeba ponownie rekalibrować.
Jeżeli twoje laboratorium nie posiada wagi odpowiedniej czułości lub nie masz czasu samemu wykonywać regularnie kalibracji pipet należy skorzystać z pomocy serwisu. Najlepiej wybrać autoryzowany serwis producenta twojej pipety. Renomowane serwisy w cenie usługi kalibracji wykonują standardowo czyszczenie i sterylizację pipety, wymianę uszczelek, o-ringu i trzonu, rekalibrację oraz wystawiają certyfikat potwierdzający prawidłowe działanie pipety.
