PRZEDRUK, oryginał dostępny pod adresem www
Tytuł oryginalny: Analiza Organiczna
Autor: dr Barbara Drożdż
Uniwersytet Jagielloński (www)
Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum (www)
Katedra Chemii Organicznej (www)
Kierownik: Prof. UJ, dr hab. Marek Cegła
Adres:
ul. Medyczna 9
30-688 Kraków
Kontakt: tel. 012 620 55 00
Aromatyczne związki nitrowe są ciałami stałymi o żółtym zabarwieniu, nie rozpuszczają się w wodzie i często wykazują lotność z parą wodną. Alifatyczne związki nitrowe są przeważnie cieczami.
Niezależnie od rzędowości związki nitrowe ulegają w roztworze obojętnym redukcji do pochodnych hydroksylaminy, a w roztworze kwaśnym redukcji do amin. Po redukcji w roztworze kwaśnym identyfikuje się związki nitrowe za pomocą reakcji typowych dla amin.
Próba z wodorotlenkiem sodu
Próba ta umożliwia rozróżnienie rzędowości związków nitrowych.
Wykonanie
Do 0.2 g związku dodaje się 0.5 cm3 50% roztworu NaOH i wstrząsa kilka minut. Rozpuszczeniu ulegają alifatyczne nitrozwiązki I- i II-rzędowe, III-rzędowe i aromatyczne pozostają nierozpuszczone. Rozpuszczalność polega na utworzeniu soli sodowej formy aci zgodnie z równaniem:
W celu rozróżnienia I- i II-rzędowych nitrozwiązków do otrzymanego uprzednio roztworu dodaje się najpierw 1 cm3 nasyconego roztworu NaNO2, a następnie kroplami 10% H2SO4 (roztwór nadal powinien pozostać zasadowy) obserwując zabarwienie i jego ewentualne zmiany. Nitrozwiązki Irzędowe dają intensywne czerwone zabarwienie, zanikające po silniejszym zakwaszeniu roztworu, natomiast II-rzędowe dają zabarwienie ciemnoniebieskie lub jasnozielone.
Nitrozwiązki III rzędowe i aromatyczne
Nitrozwiązki III rzędowe i aromatyczne w reakcji redukcji pod wpływem cynku w roztworze chlorku amonu ulegają redukcji do odpowiednich hydroksylamin, które można wykryć za pomocą odczynnika Tollensa wykorzystując ich redukujące własności.
Redukcja do amin
Reakcje tą przeprowadza się mając absolutną pewność, że badana próbka nie jest aminą Związki nitrowe w środowisku kwaśnym ulegają redukcji do amin pierwszorzędowych zgodnie z równaniem:
Wykonanie – reakcję należy wykonać pod digestorium
W małej erlenmajerce ustawionej na mieszadle magnetycznym do około 0.5 g badanego związku dodaje się 10 cm3 rozcieńczonego HCl (1:1), a następnie, małymi porcjami pył cynkowy, aż do ustania samorzutnej reakcji. Redukcję związków nitrowych o temperaturze topnienia wyższej od 100 °C przyspiesza dodatek 1 cm3 etanolu. Roztwór miesza się jeszcze przez 15 minut, a następnie pozostawia na 10 min. bez mieszania i po tym czasie dekantuje się roztwór znad cynku. Reakcje pozwalające stwierdzić obecność grupy aminowej wykonuje się bezpośrednio w otrzymanym po redukcji roztworze lub wydziela się z niego oleistą aminę przez zalkalizowanie 30% NaOH i oddzielenie aminy w rozdzielaczu od roztworu.
